Europese stress test: er blijven risico's

Michel Klompmaker
Vier Nederlandse banken waren onderdeel van de stress test van de EBA, die werd uitgevoerd met de in het gemeenschappelijk Europese bankentoezicht (SSM, Single Supervisory Mechanism) samenwerkende toezichthouders, de Europese Centrale Bank (ECB) en De Nederlandsche Bank (DNB). Deze banken zijn ABN Amro, BNG Bank, ING en Rabobank. In België werden Belfius en KBC Bank onder de loep genomen. De meeste banken scoorden behoorlijk, maar Rabobank presteerde duidelijk minder.

De vorige stress test vond plaats in 2014. Wat zijn de achtergronden van de stress test 2016 en wat zijn de antwoorden van de Europese autoriteiten op een aantal vragen dei verband houden met deze stress test?  Om inzicht te krijgen in het hoe en waarom verwijzen we graag naar de Engelstalige site van ons platform waar  een tiental vragen gesteld zijn over de stress test 2016 met daarbij de antwoorden.
Het doel van de EU stress test is om toezichthouders, banken en de “markt” te voorzien van een gemeenschappelijk analytisch kader om de schokbestendigheid van de grote Europese banken te kunnen vergelijken en beoordelen. De resultaten daarvan zijn gisteravond, op een vrijdag bekendgemaakt, om daar waar nodig, voor de opening van de beurzen de individuele banken de gelegenheid te kunnen geven dit weekend nog met maatregelen te kunnen komen…
De stress test bestaat uit een basisscenario en een ongunstig scenario, allebei met een tijdshorizon van drie jaar. Het basisscenario komt overeen met de voorspellingen van de Europese Commissie (najaarsprognose 2015). Het ongunstige scenario is een hypothetisch scenario, dat werd opgesteld door het Europese Comité voor Systeemrisico’s. Bij de resultaten van het ongunstige scenario is geen rekening gehouden met mogelijke reacties van de banken op de schokken zelf, aangezien de stress test uitgaat van een constante balans.
Verschillen met de stress test uit 2014
De test van dit jaar bevat in tegenstelling tot die van 2014 geen pass/fail-drempel voor de verwachte Tier-1 kernkapitaalratio (CET1) in het ongunstige scenario. De stress test van 2016, uitgevoerd bij de 37 banken van het eurogebied, is meer bedoel om gebruikt te worden als cruciale input voor de procedure van prudentiële toetsing en evaluatie (Supervisory Review and Evaluation Process – SREP), met als als belangrijkste doel de aanbevelingen voor Pijler 2-kapitaal vats te stellen.  De stress test zal dus gebruikt worden als een instrument van toezicht. De resultaten zullen met de individuele banken besproken worden.
Rabobank
De bank die er korte na de kredietcrisis er nog erg prat op ging dat zij op geen enkele manier staatssteun nodig had, zingt de laatste jaren duidelijk een toontje lager. Dat kan ook niet anders want de problemen bij deze bank zijn nog niet opgelost. De Rabobank laat weten dat ze “de uitkomsten van deze oefening onderschrijft”. In het basisscenario houdt de Rabobank een sterke kapitaalbuffer van 13,3% en in het stress scenario loopt de CET1 ratio terug naar 8,1% in 2018. Bij het interpreteren van deze uitkomsten is het van belang om de onderliggende macro-economische scenario’s en methodologische aannames te duiden.
Rabobank geeft daarbij het volgende commentaar :  “De stress test is uitgevoerd op basis van een veronderstelde statische balans per december 2015. Daarnaast kunnen de bedrijfskosten niet lager uitkomen dan op het niveau van 2015. Bovendien wordt er bij de stress test vanuit gegaan dat banken hogere financieringskosten slechts in beperkte mate kunnen doorberekenen aan hun kredietklanten. Tegelijkertijd wordt verondersteld dat de vergoeding op spaargeld sneller wordt verhoogd dan Rabobank in het verleden heeft ervaren, zelfs tijdens de financiële crisis. Een ander element uit de methodologie houdt verband met de boekhoudkundige verwerking van hedges die zich vertalen in verliezen in het tradingboek. Hoewel economisch gezien de totale positie neutraal is, gebruikt de EBA de historische volatiliteit van de marktwaarde als een maatstaf voor de risicograad van het beperkte tradingboek van Rabobank. Ten slotte zijn in de stresstest geen toekomstige bedrijfsstrategieën of managementbeslissingen meegenomen. De effecten van de strategische richting die de Rabobank eind 2015 heeft aangekondigd zijn nog niet zichtbaar in de resultaten van de test.”
Zoals bekend streeft de Rabobank (Uitvoering Strategisch Kader 2016-2020) naar een CET1 ratio van ten minste 14%. Dit wordt bereikt door een balansreductie en een verbetering van de financiële performance. Sinds begin 2016 heeft de Rabobank al diverse transacties uitgevoerd om de balans te verkorten en heeft de bank een personeelsreductie van circa 2.000 fte’s doorgevoerd. Blijft natuurlijk de vraag in hoeverre de bank de overige zaken de komende periode gaat oplossen.  (Zie het interview met de auteur van het boek “de Pijnbank” elders op dit platform).

SNS Bank en NWB Bank
Twee andere Nederlandse banken ondergingen de zelfde test als onderdeel van het reguliere toezicht door het SSM. Het gaat hier om SNS Bank en NWB Bank. De uitkomsten van die test worden niet door EBA of ECB gepubliceerd. De uitkomsten van de stresstests worden meegenomen in de beoordeling van de kapitaalspositie, de zogenoemde SREP (Supervisory Review and Evaluation Process), die het SSM ieder jaar uitvoert voor de afzonderlijke banken.