Het computerscherm verdwijnt steeds verder uit ons leven. Dat is goed, want goede techniek moet onzichtbaar zijn. Goede techniek heeft intuïtieve interactie en stelt de mens voorop. De computers verdween in de jaren zeventig diep in datacenters en wij werkten via de desktop op afstand met hen. De laptop maakte ons mobiel. Hoewel je voor het gebruik nog wel moest gaan zitten. De mobiele telefoon loste de noodzaak tot zitten op en bracht de computer in onze hand en broekzak. Met als klein verlengstuk de smartwatch. Maar wat wordt de volgende stap? Verdwijnt het scherm uit het zicht? Wordt het een virtuele, intelligente assistent die realtime met ons meekijkt, meedenkt en zonder scherm met ons communiceert? Afgelopen week zag ik een leuke TED-talk van Imran Chaudhri, die van 1995 tot 2016 bij Apple Design Lead was voor de hardware/software user experience voor Macintosh, iPod, iPad, Apple Watch and iPhone. In 2019 richtte hij het bedrijf Hu.ma.ne op, gericht op ‘Good AI is Humane’. Hun uitgangspunt is dat techniek zo gemaakt moet zijn, dat het de mens dient. Niet andersom. Door bij het ‘ontwerp’ mensen en menselijk gebruik op de eerste plaats zetten. Eigenlijk de basis van denken in (menselijke) architecturen. ‘AI’ zo doordacht in een ontwerp te gebruiken, dat het een genot wordt om te gebruiken. ‘AI’ te gebruiken om de mensheid te verheffen in plaats van te overweldigen. ‘AI’ gebruiken om apparaten te laten verdwijnen, zoals hij in deze TED-talk laat zien. Een nieuwe sprong in het ontwerp van apparaten. Lees meer…

“Nederlandse leidinggevenden overweldigd door hoeveelheid data” meldde een persbericht van Oracle. Uit een onderzoek blijkt dat steeds meer managers de hoeveelheid data die op hen afkomt, zó overweldigend vinden, dat dit voor hen negatieve consequenties heeft. Beslissingen nemen wordt ingewikkelder, hun zelfvertrouwen neemt af, kansen op promotie komen onder druk of leiden tot het afzien van beslissingen. Zelfs burn-outs of ontslag bij het nemen van geen of verkeerde beslissingen werd genoemd. Maar wanneer weet je of je alles weet? In genoemd artikel van Oracle is het onderzoeksresultaat de kapstok voor het verwijzen naar allerlei data-analyse technieken en producten, die deze managers kunnen ondersteunen bij het zoeken en vooral vinden van betere en/of juistere informatie. Vanzelfsprekend is dit een oplossing. Ik was ooit betrokken bij een project waar we analyses moesten uitvoeren naar academische studies in de farmaceutische wereld, om op basis van specifieke ingrediënten van een nieuw geneesmiddel ‘geen enkel artikel te missen’ dat iets over die ingrediënten vertelde. Immers één enkel over het hoofd gezien artikel waarin bijvoorbeeld de relatie van het betreffend ingrediënt en kanker was besproken, kon commercieel het einde zijn van de research. Lees meer…

Transparantie is één van de belangrijkste pijlers van vertrouwen maar ook een tweesnijdend zwaard: het kan onverwachte kwetsbaarheden creëren. Zodra kwaadaardig gedrag mogelijk is, is een delicaat evenwicht nodig tussen transparantie en veiligheid. Volledige veiligheid bereikt men dan pas, door óf transparantie óf kwetsbaarheid te beperken. Of beide. En door zeker te zijn met wie men communiceert. Transparantie is alleen mogelijk met gegarandeerde, wederzijdse authenticatie van identiteiten. Gebaseerd op een zero trust benadering: iedere keer moet men opnieuw zeker zijn dat iedereen weet met wie men communiceert. Het hoeft immers maar één keer mis te gaan . . . Onbekende kwetsbaarheden creëren een paradox als het gaat om beveiliging. We moeten opener zijn om ze aan te pakken, maar deze transparantie kan er weer toe leiden dat de beveiliging in het gedrang komt. Kwetsbaarheden en beveiligingsfouten worden pas problematisch als ze kwaadwillig worden misbruikt, dus het is belangrijk om ze zo snel mogelijk aan te pakken en te verhelpen. Lees meer…

We kunnen blockchain vergelijken met de digitale versie van onuitwisbare inkt. Net zoals met watervaste Oost-Indische inkt geschreven tekst onuitwisbaar is, is digitale informatie in een blockchain onuitwisbaar. Deze simpele vergelijking maakte ik laatst, toen iemand mij vroeg eenvoudig uit te leggen wat blockchain is. Een blockchain vormt een digitale boekhouding. Net zoals het onuitwisbare register waar de burgerlijke stand met Oost-Indische inkt elke geboorte, huwelijk en overlijden chronologisch optekende. Voorzien van een oplopende datum om een in de tijd logische, opeenvolgende registratie te krijgen. Een blockchain werkt niet anders: in de tijd gekoppelde blokken met data, die vast aan elkaar gekoppeld blijven. De mens heeft altijd de wil gehad, zaken vast te leggen en op te tekenen. We deden dat eerst met rotstekeningen, later met hiërogliefen, kleitabletten en tenslotte met inkt en papier. Het (kunnen) vastleggen van informatie onderscheidt ons van dieren. Wij als mens kunnen informatie vastleggen en overdragen. Daar kunnen onze nakomelingen weer gebruik van maken. Elk dier moet na zijn geboorte, met eigen instinct en vaardigheden, net als zijn ouders opnieuw een eigen leven opbouwen. Maar als mens kunnen we onze kinderen reeds opgebouwde kennis en ervaring – positief en/of negatief – doorgeven. Waardoor zij op hun beurt sneller nieuwe kennis en ervaring kunnen opbouwen, vastleggen en opnieuw doorgeven. De mens heeft en kent geschiedenis, een dier niet. Lees meer…

Het einde van 2022 nadert met rasse schreden. Als we om ons heen kijken is alles in onze maatschappij in beweging. Nederland: een land in transitie. Klimaatadoptie, energie-voorzieningen, onderwijs, zorg, werken, pensioen en wonen. Vrijwel op elk gebied zijn snelle veranderingen gaande. Veranderingen die om visie en sturing vragen. Lange termijn denken. Niet langer alleen binnen een bepaald beleidsveld, maar juist waar beleidsthema’s elkaar raken, overlappen, beïnvloeden of zelfs tegenwerken. Thorbecke legde ruim anderhalve eeuw geleden een prima basis voor onze overheidsorganisatie maar die lijkt niet goed om te kunnen gaan de huidige transitie, integrale digitalisering en virtuele werelden met andere verhoudingen. Hoe herorganiseren we ons in de wereld die in brand staat. Van welke toekomst moeten we uitgaan? Eind 2021 schreef ik over de ‘The Fourth Turning’: de al eeuwen bestaande, economische periodes van tachtig jaar. Opgebouwd uit vier verschillende, twintig jarige periodes, vergelijkbaar met lente, zomer, herfst en winter. Waar – na een een barre winter – altijd weer een nieuwe lente aanbreekt. Daarom heet het boek ook de ‘vierde overgang’, van barre winter naar frisse lente. Historisch gezien leven we nu in die barre winterperiode van een cyclus die tachtig jaar geleden begon met het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945. Een periode waarvan de bankencrisis in 2008 de eerste winterse ervaring was. Daarna hebben eurocrisis, pandemie, energiecrisis, Oekraïne oorlog en crypto-koersval die winterse periode nog kouder en killer gemaakt. Lees meer…

Van 1997 tot voorjaar 2000 beproefden vele nieuwe bedrijven hun geluk wat betreft nieuwe beloften van het internet. Dot.com bedrijven ontstonden vaak net zo snel als dat ze weer ondergingen. Snel stijgende aandelenkoersen, beursspeculatie en makkelijk verkrijgbaar investeringskapitaal. In die euforie van die internethype spraken mensen over het ‘einde van de oude economie’ en waren overtuigd dat we een periode van alleen nog stijgende economie en welvaart tegemoet gingen. Tot in het voorjaar van 2000 de zeepbel knapte en de koersen volledig instortten. Eind 1998 was onder andere door Maurice de Hond het bedrijf Internet Competence Network opgericht dat onder de naam Newconomy grote bekendheid kreeg als venture-capital bedrijf voor al die nieuwe internetbedrijven. Newconomy investeerde in elkaar aanvullende Nederlandse bedrijven: een ‘econet’ van kansrijke internetbedrijven. Intensieve mediacampagnes maakten ook consumenten enthousiast om in deze ‘nieuwe economie’ te investeren. Newconomy werd een succes van meer dan 400 miljoen euro en kreeg op 20 april 2000 een beursnotering. Maar op dat moment liep de zeepbel al langzaam leeg. In januari 2001 was het aandeel van Newconomy zo weinig waard, dat uiteindelijk het geheel zo goed als failliet ging. Duidelijk werd dat de duur gekochte start-ups een fractie van de aankoopwaarde waard bleken. De internethype was deze eeuw de eerste golf van faillissementen, waarbij vooral consumenten veel particulier vermogen verloren. Zeven jaar later knapte een vergelijkbare bubbel van virtuele financiële producten: de financiële crisis in 2008 waar vooral veel bancair vermogen verloren ging. Last but not least: zeven jaar later in 2015 was de euro crisis, waar vooral door overheden veel vermogen werd verloren. Lees meer…

In de hightech wereld zoals lucht- en ruimtevaart is kwaliteit normaal. Ultieme kwaliteit omdat je een ruimteschip of vliegtuig niet even op de vluchtstrook kunt parkeren als er iets mis is. Maar als 99,9% of meer van zowel je ontwerp, gerealiseerde product en proces bewezen kwaliteit is, hoe kun je dan afwijkingen van die kwaliteit ontdekken, analyseren en verbeteren? Hoe vind je die schaarse plekken waar iets toch helemaal mis zou kunnen gaan? Hoe moet je zoeken, hoe kun je het herkennen? Het helpt dan vaak om juist het omgekeerde ofwel ‘het duale’ te zoeken. Voor kwaliteit levert dat het begrip ‘non-kwaliteit’ op. Hoe vind ik in de oceaan van kwaliteit juist die zeldzame non-kwaliteit: de mogelijk serieuze reden voor ernstige fouten, mislukkingen, ontsporingen of zelfs serieuze en dodelijke ongelukken? In mijn oude vak Elektrotechniek is dualiteit een bekend begrip. Je hebt spanning versus stroom, weerstand versus geleiding, capaciteit versus zelfinductie, kortsluiting versus een open kring. Kortom, iets is duaal als het aan twee in principe onverenigbare en/of tegengestelde principes voldoet. Als het ene zo groot is dat je er nauwelijks iets aan kunt meten, kijk dan naar het omgekeerde kleine dat je vaak veel beter kunt ‘detecteren’ en meten. De kosten van non-kwaliteit zijn kosten die verband houden met het maken van fouten door verkeerde ontwerpen, processen en aansturing, waardoor tijd wordt verknoeid, uitgaven voor niets zijn en kansen worden verspeeld. Kwantitatief zijn dat de gemaakte fouten maal de herstelkosten, vermeerderd met opslagen voor overhead, overuren, materiaalverlies, imagoverlies, immateriële kosten en eventueel leed. Daarom is het vinden, herkennen en elimineren van non-kwaliteit zo belangrijk. Zelfs als de rest al 100% kwaliteit heeft. Lees meer…

Onlangs las ik een blog over de geschiedenis van de privatisering van ons oorspronkelijke publieke internet. Het internet is ooit ontstaan als publiek netwerk in de defensie- en onderzoekswereld. In de jaren negentig is het vervolgens heel bewust door de Amerikaanse overheid naar de markt gebracht. Vervolgens monopoliseerde die markt tot de huidige ‘Big Tech’. De vraag is: zouden we het internet – of iets vergelijkbaars – ooit als publiek netwerk weer terug kunnen krijgen als gemeenschappelijke bezit? Het internet zal nooit alle eerdere beloften kunnen waarmaken, als het wordt gerund op basis van winst. Dan hebben we een openbaar internet nodig nodig, een netwerk in bezit van ons allemaal als samenleving. Net als de publieke netwerken van andere nutsvoorzieningen zoals elektriciteit, gas, water en riolering. Toch lijken we, enkele decennia na die commercialisering van het internet, een kruispunt te hebben bereikt. Naast alle positieve eigenschappen heeft internet een groeiend aantal problemen. De nieuwe Brandeisiaanse beweging die oproept om “Big Tech open te breken”, beweert dat het probleem vooral de monopolisering en macht is die die grote technologiebedrijven hebben opgebouwd. Lees meer…

Data literacy, in goed Nederlands datageletterdheid, is het vermogen om data als informatie te lezen, te begrijpen, te creëren en te communiceren. Zoals letters woorden maken en woorden zinnen vormen, maak je met gegevens datasets en die datasets vormen informatie. Een boodschap moet je tegenwoordig ook digitaal kunnen lezen of vastleggen. Net zoals dat we kunnen schrijven, rekenen en teksten lezen een vaardigheid vinden die je op school al leert, geldt dat ook voor datageletterdheid zoals ik in eerdere blogs al schreef. De 21ste eeuw is een digitale eeuw waar je, vergelijkbaar met een an-alfabeet die het alfabet niet kent, een a-digibeet bent als je niet in staat bent data te lezen. Data literacy is dus net als ‘geletterdheid’ een vaardigheid die je met oefenen ontwikkelt, het liefst op jonge leeftijd. De OECD onderscheidt in zijn ‘Future of Education and Skills 2030’ digital literacy én data literacy. Hierbij is digitale geletterdheid gebaseerd op de fundamentele vaardigheden van de ’traditionele’ geletterdheid, maar wordt wordt toegepast in een digitale context zoals internet, sociale media en nieuwe digitale gereedschappen en competenties. Met de explosie van data – en de komst van “big data” – moeten kinderen ook ‘datageletterd’ zijn. Datageletterdheid is volgens de OECD ‘het vermogen om zinvolle informatie uit gegevens af te leiden, het vermogen om gegevens te lezen, ermee te werken, ze te analyseren en ze te argumenteren’. Te begrijpen wat gegevens betekenen, inclusief hoe grafieken op de juiste manier te lezen, juiste conclusies uit gegevens te trekken en te herkennen wanneer gegevens en informatie op misleidende of ongepaste manieren worden gebruikt. Lees meer…