Public Values van de stad en het wonen: Wat is de meerwaarde voor de samenleving?

01 mei 2018

Addy Koetje
Wonen biedt basiszekerheid, betere gezondheid en aansluiting bij de samenleving. In Nederland is de sociale huursector ontstaan vanuit zorg voor de gezondheid. Het leidde tot hogere arbeidsproductiviteit. Na 1945 moest een oplossing geboden worden voor de woningnood. Met de woningbouwverenigingen was de sociale huursector verankerd in de samenleving. Het idee van wonen als bemoeigoed kwam onder druk te staan als gevolg van het marktdenken. Het woondebat is politiek, maar de noodzaak groeit om over de politieke reflexen heen te kijken. Professor Marja Elsinga sprak hierover als keynote tijdens het RiskCongres Public Values in Den Haag.

Marja Elsinga is Professor Housing Institutions & Governance, TU Delft, faculteit Bouwkunde. “In Europa wordt Public Value gezien in eigen woningbezit. Het is goed voor de burger als deze verantwoordelijk is voor zijn eigen woning en buurt. Het eigen woningbezit wordt gezien als vermogensopbouw. In Oost-Europese landen waar het eigen woningbezit door privatisering groot is, wordt duidelijk dat eigen woningbezit niet automatisch beter is. Veel Europese gelden voor verbetering van wonen gaan naar Oost-Europa. Het denken over huren verandert. Een sociale huursector is efficiënter en houdt ook op termijn kwalitatief goede woningen beschikbaar. In rijke landen is de eigen woning niet nodig voor pensioenopbouw.”
Vanuit de zaal wordt gevraagd of de burger bereid is om de eigen woning te verkopen voor het pensioen. Marja Elsinga zegt dat de Europese Commissie omdat de pensioenen onder druk staan steeds meer zal stimuleren het geld uit de eigen woning te halen door middel van zogenaamde verzilveringsproducten. Verder laat de recente woningcrisis zien dat de eigen woning niet als volledige zekerheid dient. Het is een investeringsgoed met risico. Overigens blijkt het geheugen van de mensen op dit gebied erg kort.
Waar corporaties voorheen oplossingen boden, werden zij zelf het probleem
Wat ging er mis in Nederland? Waarom zijn we niet langer trots op onze sociale huursector? Legitimiteit en meerwaarde waren gebaseerd op het verbeteren van gezondheid en arbeidsproductiviteit, het oplossen van woningnood en investeren in stadsvernieuwing. Geleidelijk veranderde dit beeld. Sociale wijken waren vaak slechte wijken. Slopen was goed voor de stad. Het morele kompas bij de corporaties en in de samenleving veranderde. Woningbouwverenigingen waren stichtingen geworden, maatschappelijke ondernemingen waar veel geld in omging. Corporaties bouwden voor de (duurdere) koopmarkt, een corporatie bezat een schip. Aanvankelijk werd het door politiek en samenleving toegejuicht. Er was een bestuurder met een Maserati. Het was niet meer duidelijk waar de corporatiesector voor stond. Waar corporaties voorheen oplossingen boden, werden zij zelf het probleem.
Inmiddels zien we bemoeienis van de overheid met de corporatiewereld. De Nieuwe Woningwet is veel werk voor accountants en juristen. Het is de systeemwereld en we vragen ons af: Waar gaat het eigenlijk om? Wat is de meerwaarde voor de samenleving? Wonen is niet voor niets een ‘Human Right’.
Public Value in Wonen. Marktwerking lijkt een doel geworden waarmee de Public Value in wonen op de achtergrond kwam. Het komt niet vanzelf goed met meer marktwerking, zeker niet op de woningmarkt. In onze participatiesamenleving doet de overheid minder en vraagt meer van de burger. Maar als de burger met een initiatief komt loopt hij niet zelden vast in bureaucratie. Het vraagt een andere rol van de overheid, een responsieve overheid die ruimte geeft aan burgerinitiatief. Bij de gemeente Delft neemt een medewerker het initiatief van de burger mee langs alle afdelingen zodat het een leerproces wordt voor ieder.
De idee van ‘Capability Approach’ bestaat al decennialang. Wat kunnen mensen zelf, wat hebben ze nodig en hoe ziet het systeem, de rol van ambtenaren en NPO’s er dan uit? Hoe breng je het in de praktijk en hoe doorbreek je de systeemwereld? De TU Delft voert hierover in Rotterdam een project van de Europese Commissie uit.
De auteur van dit artikel is Addy Koetje van Notuleren en Organiseren en zij kan bereikt worden via www.ackoetje.nl  

Plaats uw reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *