NIEUWE GOVERNANCE REGELS NODIG VOOR SEMIPUBLIEKE SECTOR

De bestuurders en commissarissen van Meavita kregen er hard van langs van de Ondernemingskamer in een door AbvaKabo aangespannen enquêteprocedure. Nu al moeten zij opdraaien voor de onderzoekskosten, maar als het aan de vakbond ligt, hangt hen verdere claims wegens onbehoorlijk bestuur en falend toezicht boven het hoofd. Op het ministerie van Veiligheid en Justitie ligt een wetsvoorstel klaar om de aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders van stichtingen en verenigingen aan te scherpen. Deze aanscherping is met name bedoeld voor de semipublieke sector. Naar mijn mening is dat geen goed idee.

Kort voor de Meavita-uitspraak werd de uitkomst bekend van een andere enquête. Ditmaal de parlementaire enquête over de Fyra. Deze uitkomst kostte de staatssecretaris haar baan. Maar, afgezien van een geknakt ego, zijn er voor haar geen verdere persoonlijke consequenties. Overigens hebben niet alleen diverse bewindspersonen fouten gemaakt, maar heeft ook de Tweede Kamer zelf de nodige kritiek gekregen.
Bij mij roept dit de vraag op of het onderscheid tussen de publieke en de semipublieke sector terecht is als het gaat om een beoordeling van de kwaliteit van het bestuur en het daarop uitgeoefende toezicht. In mijn ogen wringt het dat bestuurders en toezichthouders in de semi-publieke sector veel ingrijpender persoonlijke gevolgen kunnen ondervinden dan vergelijkbare functionarissen in de publieke sector.
Het is terecht dat in de semi publieke sector hoge eisen gesteld worden aan bestuur en toezicht. Ook hier gaat het er immers om dat de maatschappij erop moet kunnen vertrouwen dat zorgvuldig wordt omgesprongen met collectieve middelen. Maar dit rechtvaardigt niet dat de persoonlijke consequenties van falend leiderschap zoveel ingrijpender zijn. Zou het niet beter zijn om organisaties in de semipublieke sector qua governance gelijk te stellen met overheidsinstellingen? Ik zou het niet zo’n gek idee vinden als voor dergelijke instellingen een nieuwe rechtsvorm ontworpen wordt. Het idee van een speciale rechtsvorm voor de maatschappelijke onderneming (het betreffende wetsvoorstel was door de Tweede Kamer aangenomen, maar werd vervolgens door het kabinet weer ingetrokken) was in mijn ogen zo slecht nog niet. Ik pleit ervoor om dit idee opnieuw te overwegen. Wellicht kunnen onze waterschappen daarbij als inspiratiebron dienen. Deze zijn naar mijn mening ten onrechte onbekend en onbemind gebleven. In een rechtsvorm waarin bestuurders verantwoording afleggen aan gekozen vertegenwoordigers van de direct belanghebbenden, bestaat er een passender evenwicht tussen verantwoordelijkheid en toerekenbaarheid.
Nu de politiek dikwijls een vergaande invloed blijft nastreven in het werkveld van semipublieke instellingen, is een nuancering van de aansprakelijkheidsregels voor die instellingen op zijn plaats.
Rik Harmsen