Het kabinet werkt aan een stevige herziening van het UBO-register (Ultimate Beneficial Owners), dat inzicht moet geven in wie uiteindelijk de eigenaar of zeggenschap heeft over een onderneming. Dit register is een belangrijk instrument in de strijd tegen witwassen en financiering van terrorisme, en wordt onder meer gebruikt door zogeheten ‘poortwachters’ zoals banken en notarissen om cliëntenonderzoek te verrichten.
Wat beoogt het kabinet?
Volgens de plannen wil het kabinet het UBO-register betrouwbaarder, gebruiksvriendelijker en beter beveiligd maken, onder meer door:
- Verbetering van betrouwbaarheid en bruikbaarheid: De Kamer van Koophandel (KvK) zal UBO-registraties periodiek gaan verifiëren, met extra focus op hoogrisicosituaties. Ook wordt de terugmeldplicht voor poortwachters verduidelijkt: alleen significante fouten hoeven nog te worden gemeld.
- Privacybescherming: De toegang tot het register wordt beperkt tot bevoegde autoriteiten, poortwachters en personen met een “legitiem belang”, zoals journalisten met een NVJ-perskaart en maatschappelijke organisaties die aantoonbaar bijdragen aan de bestrijding van witwassen. UBO’s worden voortaan geïnformeerd als hun gegevens zijn ingezien.
- Sanctieregistratie: Er komen aantekeningen in het register voor personen of entiteiten die onder sancties vallen.
- Lagere lastendruk: Er wordt onderzocht hoe ondernemers minder administratieve lasten kunnen ervaren, bijvoorbeeld via gegevensuitwisseling met andere bronnen.
- Europese aansluiting: Het plan sluit aan bij het nieuwe Europese AML-pakket (anti-witwaspakket), waarin ook de onderlinge toegang tot UBO-registers in lidstaten wordt geregeld.
Kritiek uit de praktijk
Consultant Financieel recht Sjors Vogelsang (Vogelsang Financial Law Consultancy) plaatst stevige kanttekeningen bij de uitvoerbaarheid van deze kabinetsplannen:
“De toezeggingen met betrekking tot het UBO-register en de KvK komen onrealistisch op mij over. Op dit moment lijkt de KvK in het geheel geen terugmeldingen in behandeling te nemen en kan het in sommige gevallen voor ondernemers een half jaar duren voordat een UBO-opgave wordt verwerkt door de KvK. Het opschroeven van de maatregelen door de KvK – ook nog eens periodiek – lijkt mij dus beslist niet realistisch op dit moment.
Het is mijns inziens verstandiger om de verificaties die nu wél worden gedaan en het huidige proces van UBO’s wijzigen in het KvK-omgeving efficiënter en meer ondersteunend vorm te geven. Zo gebeurt het weleens dat ondernemers vergeten oude UBO’s uit te schrijven bij het inschrijven van nieuwe UBO’s. In dergelijke gevallen geeft de KvK in de verificatiemails weinig tot geen concrete instructies of oplossingen – zelfs niet bij evidente fouten – wat tot gevolg heeft dat de ondernemer niet begrijpt wat er verkeerd gaat en voor onnodige onrust zorgt. Het wijzigingsproces stuurt hier mijns inziens ook niet voldoende bij.
Het UBO-leerstuk is al gauw te ingewikkeld voor een gemiddelde ondernemer en het bijhouden van het UBO-register is vooral een ‘moetje’ voor ondernemers. De huidige administratieve lasten die hiermee gepaard gaan bij ondernemers en de KvK zijn op dit moment dan ook te hoog om de maatregelen met betrekking tot het UBO-register op te schroeven.
Verder vraag ik mij af hoe (en met welke middelen) de KvK van tevoren zal bepalen welke organisaties een hoog risico of een laag risico met zich brengen, vooral waaruit de gegevensuitwisseling met ‘andere bronnen’ zal bestaan. Hoewel een dergelijke risicoafweging in theorie voor minder lasten bij ondernemers kan zorgen, betwijfel ik of de KvK deze risicoafweging kan – en zou moeten – maken.”
Tussen ambitie en uitvoerbaarheid
De spanning tussen beleid en praktijk is zichtbaar: waar het kabinet inzet op meer toezicht, betere risicoselectie en bescherming van privacy, wijzen uitvoerders op trage verwerking, onduidelijke communicatie en overbelasting. Zonder significante verbetering van de KvK-capaciteit en gebruiksvriendelijkheid van het systeem dreigen de maatregelen volgens deskundigen juist averechts te werken.
Naast Consultant Financieel recht is Sjors Vogelsang ook docent van onze cursus ‘Sancties en Wwft’. Meer weten over de belangrijkste uitgangspunten en verplichtingen van de Wwft en sanctiewet- en regelgeving? Meld je hier aan voor de cursus op 12 juni!
