Volgens een studie van Huis voor Klokkenluiders schiet het integriteitsbeleid binnen Nederlandse organisaties nog vaak tekort. Te weinig aandacht voor de samenhang en borging van integriteitsmaatregelen, duidelijkheid van meldprocedures laat te wensen over en daarbij komt dat het de integriteitsfunctionarissen vaak aan voldoende tijd ontbreekt. Als laatste wordt onvoldoende urgentiebesef bij het management genoemd. De verkenning is mede gebaseerd op een onderzoek onder ruim honderd integriteitsmanagers in organisaties. Daaruit blijkt onder meer dat procesmatige aspecten van integriteitsmanagement, zoals het formuleren van een doordacht plan van aanpak en het monitoren en evalueren van het gevoerde integriteitsbeleid, vaak beter kunnen.
Bij de onderzochte organisaties die over een eigen integriteitsmanager beschikken vervult ruim driekwart van de onderzochte doelgroep deze functie parttime, met een tijdsbesteding van minder dan 4 uur per week. Veertig procent geeft aan geen specifieke opleiding voor hun integriteitsfunctie te hebben gevolgd. En ruim minder dan de helft (42 %) van de integriteitsmedewerkers zegt een functieomschrijving te hebben. Volgens Wilbert Tomesen (zie foto), voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders, is er nog veel winst te behalen: “Vooral de grotere organisaties hebben aan dit onderzoek deelgenomen en van hen mogen we inmiddels meer verwachten als het gaat om effectief werkend integriteitsmanagement”.
Kritische integriteitsmanagers
De integriteitsmanagers zijn kritisch op het integriteitsbeleid binnen hun eigen organisaties. Zij geven aan dat er behoefte is aan meer structurele aandacht, steun en urgentiebesef vanuit het management. Ook is er meer aandacht nodig voor een planmatige en samenhangende aanpak van het integriteitsbeleid, gericht op een veilig meldklimaat, duidelijke (meld)procedures en goed functionerende handhavingsmechanismen. Bestaande integriteitsmaatregelen zouden zichtbaarder en bekender moeten zijn. Aandacht voor nieuwe actuele thema’s en uitdagingen, zoals voor de risico’s die verbonden zijn aan langdurig thuiswerken, wordt ook genoemd.
Uit het onderzoek blijkt dat integriteitsmanagers hun werk effectiever en efficiënter kunnen organiseren door meer gebruik te maken van interne en externe integriteitsnetwerken. Organisaties die vanwege hun omvang geen eigen integriteitsmanager aan kunnen stellen zouden volgens de onderzoekers gebruik moeten kunnen maken van koepel- of brancheorganisaties, of de krachten kunnen bundelen.
Bijna alle organisaties waarvan de integriteitsmanager deelnam aan het onderzoek heeft een (wettelijk verplichte) regeling voor het melden van vermoedens van misstanden. Die meldregeling blijkt echter lang niet altijd goed toegankelijk of voldoende helder. Ongeveer één op de drie onderzochte organisaties heeft geen intern onderzoeksprotocol.
Volgens de onderzoekers van het Huis voor Klokkenluiders moeten werkgevers het integriteitsbeleid binnen hun organisatie steviger verankeren. Een goed functionerend integriteitsbeleid verbetert de kwaliteit en daarmee de prestaties van organisaties. Integriteitsmanagers zouden op hun beurt meer moeten samenwerken met organisatieonderdelen (HR, Audit, Financiën, juridische zaken, de ondernemingsraad, de vertrouwenspersoon) die ook een rol spelen in het integriteitsbeleid. Aansluiting zoeken bij externe integriteitsnetwerken en sparringpartners is belangrijk. Koepel- en werkgeversorganisaties kunnen helpen deze netwerkverbanden te organiseren. Bovendien pleit het Huis voor Klokkenluiders voor een verplichte centrale integriteitsfunctie binnen organisaties.
Mede naar aanleiding van de verkenning ontwikkelt het Huis voor Klokkenluiders op dit moment een praktische online tool, die organisaties kan helpen bij het in kaart brengen van hun integriteitsbeleid. Organisaties die hiervan op de hoogte willen blijven kunnen zich aanmelden via: kenniscentrum@huisvoorklokkenluiders.nl
Jan Paalman Reageren
Lees het rapport van Paul van Buitenen over de vuurwerkramp waar duidelijk met feiten ondrbouwd staat beschreven wat er mis is in “integer” Nederland.
Oud rechercheur Paalman die voor waarheid/integriteit een hoge prijs moest betalen.