De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) heeft stevige kritiek geuit op het ontwerp van nieuwe Europese regels voor anti-witwasmaatregelen en de bestrijding van terrorismefinanciering. In een consultatiereactie op de ontwerp-regelgeving (RTS) van de Europese Bankenautoriteit (EBA), pleit de branchevereniging voor banken voor een meer proportionele, flexibele en risicogebaseerde benadering. Volgens de NVB dreigen de huidige voorstellen te verzanden in een starre, regelgebaseerde aanpak die afbreuk doet aan effectieve en efficiënte naleving. Daarbij wordt in de eerste uitwerking van de nieuwe Anti-Witwasverordening (AMLR) volgens de NVB te weinig rekening gehouden met de impact van de regels op bonafide klanten.
De reactie van de NVB richt zich met name op de voorgestelde regels voor klantonderzoek (Customer Due Diligence, CDD), zoals uitgewerkt onder artikel 28(1) van de AMLR. De NVB onderstreept het belang van het risicogebaseerde principe, dat volgens de vereniging onvoldoende tot uiting komt in de huidige ontwerpteksten van de EBA. Het anti-witwasbeleid is het meest effectief wanneer instellingen maatwerk kunnen leveren op basis van daadwerkelijke risico’s. Een one-size-fits-all benadering past daar niet bij en leidt tot onnodige administratieve lasten voor klanten zonder verhoogd risico.
Risico van juridische onzekerheid
De NVB roept de EBA op om meer consistentie te brengen in de terminologie en formulering van de regels, en deze in lijn te brengen met het bredere EU-pakket aan anti-witwasmaatregelen. Daarbij wijzen ze op het belang van het intrekken van oudere EBA-richtlijnen, zoals de Risk Factors Guidelines, om conflicten en juridische onzekerheid voor financiële instellingen te voorkomen.
Positief over overgangsperiode
Positief is de NVB over de voorgestelde vijfjarige overgangsperiode voor het actualiseren van klantgegevens. Deze respijtperiode – tot 10 juli 2032 – geeft banken de noodzakelijke ruimte om hun processen aan te passen zonder disproportionele druk op de dienstverlening of de klant.
Klantonderzoek: gebrek aan proportionaliteit
De kritiek van de NVB is het scherpst op de concrete invulling van de informatieverplichtingen binnen het klantonderzoek. Volgens de banken ontbreekt in veel bepalingen de noodzakelijke proportionaliteit en nuance. Zo worden uitgebreide informatie- en documentatieverplichtingen, zoals gegevens over geboortestad en -land, en de verificatie van de uiteindelijk belanghebbende (UBO), voorgeschreven zonder voldoende ruimte om te beoordelen of deze informatie relevant is voor het risicoprofiel van de klant. Hierdoor ontstaat volgens de NVB onnodige impact voor bonafide klanten, zonder dat dit bijdraagt aan een effectievere witwasbestrijding.
Ook worden regels rond de geboortedatum, nationaliteit en identiteitsverificatie als te rigide ervaren, vooral bij online onboarding of klanten uit landen met minder gestandaardiseerde documenten. In het bijzonder wordt gewezen op Artikel 6, waarin hoge eisen worden gesteld aan niet-face-to-face verificatie. De verplichting tot gebruik van elektronische identificatie op een hoog betrouwbaarheidsniveau wordt als onnodig restrictief beoordeeld en zou niet in lijn zijn met het risicogebaseerde karakter van de AMLR.
UBO’s en complexe structuren: risicoanalyse moet leidend zijn
Op het gebied van eigendoms- en controlestructuren pleit de NVB voor realisme. In situaties zonder verhoogd risico moet een uittreksel uit het UBO-register volstaan. De huidige voorstellen, waarin ook tussenliggende entiteiten zonder klantrelatie moeten worden onderzocht, gaan volgens de NVB te ver. Bovendien leidt de brede definitie van “complexe structuren” tot een onevenredige administratieve last, met name voor klanten met legitieme en eenvoudige structuren die desondanks als risicovol worden geclassificeerd.
Politiek prominente personen en verscherpt onderzoek
De NVB vraagt de EBA ook om verduidelijking rond de verplichtingen ten aanzien van politiek prominente personen (PEP’s), hun familieleden en naaste medewerkers. Voor deze laatste groep zou een meer risicogebaseerde benadering passend zijn. Ook zouden banken bij geautomatiseerde PEP-screenings moeten kunnen vertrouwen op de uitkomsten, zonder aanvullende informatieverplichtingen.
Wat betreft het verscherpte cliëntenonderzoek (Enhanced Due Diligence, EDD) hekelt de NVB de starre formuleringen. De eisen om herkomst van middelen te verifiëren via bijvoorbeeld loonstroken of officiële documenten zouden in de praktijk vaak moeilijk uitvoerbaar zijn. De NVB vreest dat zulke vergaande verplichtingen leiden tot onwerkbare situaties en risico’s op schending van privacyregels of ‘tipping-off’ – het onbedoeld waarschuwen van klanten dat ze onderzocht worden.
Sanctiescreening en toezicht: noodzaak tot afstemming
De NVB uit verder zorgen over de regels voor sanctiescreening. Zo achten zij het onnodig om hogere leidinggevenden (SMO’s) te screenen, aangezien zij geen uiteindelijke belanghebbenden zijn. Ook mist de NVB een duidelijke onderbouwing voor afwijkingen van bestaande EBA-richtlijnen.
Ten aanzien van toezicht en handhaving wijst de NVB op de verschillen tussen lidstaten in juridische kaders en handhavingspraktijken. Die fragmentatie vormt een reëel risico voor het gelijke speelveld binnen de EU. De voorgestelde regels over administratieve sancties missen bovendien voldoende afstemming met nationale wetgeving, wat de effectiviteit van harmonisatie ondermijnt.
Oproep tot pragmatische implementatie
De NVB pleit tot slot voor een gefaseerde invoering van de nieuwe regels, met voldoende overgangstijd en duidelijke definities. Zonder heldere kaders en praktische uitvoerbaarheid bestaat het risico dat het beoogde doel – een robuuste en consistente Europese aanpak van witwassen en terrorismefinanciering – juist wordt ondermijnd. De NVB benadrukt dat de inzet van banken tegen witwassen onverminderd groot is, maar dat dit hand in hand moet gaan met uitvoerbaarheid, rechtszekerheid én een werkbare balans tussen risico en verplichting.
Met deze reactie roept de Nederlandse bankensector de EBA op om bij de verdere uitwerking van de regelgeving oog te houden voor de praktijk én de principes waarop effectieve witwasbestrijding is gestoeld.
Lees hier de volledige consultatiereactie van de NVB.
