De Tweede Kamer en demissionair minister van Financiën Heinen zijn het erover eens dat de strijd tegen witwassen is doorgeschoten. Tijdens een debat vorige week werd duidelijk dat de huidige aanpak leidt tot overbodige administratieve lasten en soms zelfs tot discriminatie van burgers en bedrijven. Heinen presenteerde een nieuwe koers en beloofde snelle implementatie, met nadruk op minder regeldruk en meer bescherming tegen ongelijkheid.
Banken en andere financiële instellingen – de zogenoemde “poortwachters” – vragen vaak meer informatie op dan nodig is. Dat zorgt voor lange wachttijden voor ondernemers en consumenten die bijvoorbeeld een rekening of hypotheek willen openen. Idsinga (NSC) noemde de Wwft zelfs de “moeder aller administratieve lasten”.
Volgens Heinen is de afgelopen periode vooral gebruikt om het probleem te erkennen, oplossingen te ontwikkelen en alle betrokken partijen – van toezichthouders tot het OM en de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) – op één lijn te krijgen. De AP is nu vanaf het begin betrokken om privacykwesties en discriminatie te voorkomen.
Discriminatie in de praktijk
Ergin (DENK) waarschuwde dat mensen met een migratieachtergrond onevenredig vaak problemen ondervinden. Hij schetste voorbeelden van burgers die verantwoording moesten afleggen over kleine overschrijvingen naar familie in het buitenland of blokkades kregen na een donatie aan goede doelen.
Heinen erkende dit als “niet oké” en een “hardnekkig probleem in de samenleving”. Volgens hem ligt de kern niet in de wet zelf – discriminatie is immers al verboden – maar in de manier waarop instellingen regels uitvoeren. Banken werken intussen aan betere communicatie, standaarden en trainingen voor inclusief bankieren.
Balans tussen toezicht en lasten
De minister beloofde dat de implementatie van de nieuwe Europese antiwitwasregels “lastenluw” zal verlopen. Zo wil hij voorkomen dat onnodig veel nieuwe groepen als poortwachter worden aangemerkt en wordt gebruikgemaakt van bestaande gegevens, bijvoorbeeld van de Kamer van Koophandel.
Ook het aantal klanten dat als “hoog risico” geldt, neemt volgens hem af. De gemiddelde doorlooptijd voor zakelijke rekeningen wordt korter. De Europese antiwitwasautoriteit AMLA gaat bovendien de definitie van verdachte transacties verder uitwerken.
Gegevensdeling en privacy
Een belangrijk speerpunt blijft gegevensdeling. Samen met Binnenlandse Zaken werkt Heinen aan toegang voor banken tot de Basisregistratie Personen (BRP), wat klantonderzoeken sneller en privacyvriendelijker moet maken. Dat gebeurt via een Algemene Maatregel van Bestuur, waar de Kamer nog over mag oordelen.
Over het UBO-register stelde Heinen dat de toegang voor pers, maatschappelijke organisaties en wetenschap volgt uit Europese regels. Journalisten met een NVJ-kaart krijgen straks toegang. Ook de uitbreiding van de groep “Politically Exposed Persons” is een Europese verplichting, maar wordt volgens hem zo licht mogelijk ingevoerd.
Kritische Kamer
Kamerleden lieten doorschemeren ongeduldig te zijn. Ergin pleitte voor duidelijke wettelijke kaders tegen discriminatie en vroeg een tweeminutendebat aan. Van Eijk (VVD) wil begin volgend jaar opnieuw debatteren over de voortgang. Idsinga (NSC) houdt vast aan de optie om het recht op een zakelijke rekening nationaal te regelen als Europa te traag is.
Heinen beloofde eind 2025 te rapporteren over de basisbetaalrekening en medio 2026 schriftelijk te reageren op de zorgen van het College voor de Rechten van de Mens. Intussen blijft er maandelijks overleg met toezichthouders en justitie om de balans te vinden tussen strikte handhaving en een werkbare, eerlijke praktijk.
