Financiële instellingen wereldwijd verliezen jaarlijks miljarden in de strijd tegen fraude en witwassen. Nieuwe technologieën geven criminelen steeds meer mogelijkheden, terwijl banken en toezichthouders moeite hebben om bij te blijven.
De wereldwijde financiële criminaliteit neemt explosief toe. In 2023 werd naar schatting zo’n 3,1 biljoen dollar aan illegaal geld via het financiële systeem gesluisd. De schade door oplichting en fraude liep datzelfde jaar op tot bijna 500 miljard dollar. Criminelen maken handig gebruik van technologie zoals kunstmatige intelligentie (AI), Large Language Models (LLM’s) en versleutelde communicatie via sociale media of het dark web. Daarmee vinden en misleiden ze hun slachtoffers sneller en slimmer dan ooit.
Dat blijkt uit een internationale peiling van cybersecuritybedrijf BioCatch onder 800 experts op het gebied van fraude, witwassen en compliance in de financiële sector, verspreid over 17 landen – waaronder Nederland.
Wat zeggen de cijfers? Een groeiend probleem
- Fraude neemt toe: 78% van de ondervraagde banken en financiële instellingen zag het aantal fraudegevallen in 2023 stijgen. In bijna 60% van de gevallen groeiden ook de financiële verliezen. Bijna de helft van de instellingen verliest jaarlijks meer dan 10 miljoen dollar aan fraude alleen.
- Technologie als versneller van criminaliteit: 78% van de respondenten zegt dat AI het niveau van financiële criminaliteit verhoogt. Ook sociale media (76%) en het dark web (73%) worden genoemd als broedplaatsen voor geavanceerde oplichting.
- Witwassen steeds professioneler: 78% van de specialisten in anti-witwasmaatregelen (AML) vindt dat criminelen beter zijn geworden in het verbergen van criminele opbrengsten dan banken in het opsporen ervan. Toch kijkt 41% van de instellingen vaak alleen naar één verdacht account, in plaats van bredere netwerken te onderzoeken.
- Hoge kosten en boetes: Financiële instellingen investeren fors: bijna 70% geeft jaarlijks minstens 10 miljoen dollar uit aan technologie voor fraudebestrijding. Tegelijkertijd krijgt driekwart ook te maken met regelgevende boetes van 5 miljoen dollar of meer – en in 47% van de gevallen zelfs boven de 10 miljoen.
Strijd tegen de ‘Duistere Economie’
De stijgende verliezen en de groeiende rol van technologie laten zien hoe lastig het is om de ‘Duistere Economie’ – een term die verwijst naar criminaliteit zoals mensenhandel, terrorismefinanciering en witwassen – effectief aan te pakken.
Toch is er vertrouwen. Zo’n 77% van de fraude- en AML-experts denkt dat financiële instellingen de strijd aan het winnen zijn. Tegelijk beschouwt slechts 41% hun eigen organisatie als écht effectief. De meeste respondenten (83%) erkennen dat financiële criminaliteit sterk verbonden is met bredere illegale netwerken.
Wat is nodig voor een effectieve aanpak?
1. Slimme technologie inzetten – gedragsanalyse werkt
Driekwart van de instellingen gebruikt al gedragsanalyse om verdachte activiteiten op te sporen, bijvoorbeeld via toets-, muis- en swipe-gedrag. Die instellingen blijken minder vaak extreem hoge verliezen te lijden dan instellingen die dat niet doen.
2. Meer en betere samenwerking
Hoewel samenwerking met andere banken en bedrijven toeneemt, blijken privacywetgeving (28%), zorgen over datalekken (23%) en risico’s van misbruik (23%) nog vaak obstakels. Effectieve bestrijding vraagt juist om intensievere samenwerking tussen financiële instellingen, overheden en toezichthouders.
3. Duidelijke en doortastende regelgeving
Bijna 90% van de professionals vindt dat de aanpak van witwassen meer regelgevende interventie vereist. Ze pleiten voor meer toezicht op niet-financiële partijen, strengere technologie-eisen en regels die het delen van informatie tussen instellingen vergemakkelijken.
4. Betere opvolging door politie en justitie
Hoewel meldingen van verdachte transacties (MOT’s) vaak worden doorgegeven aan de autoriteiten, vindt 88% van de respondenten dat er te weinig gebeurt met die informatie.
Conclusie: investeren en samenwerken
De financiële sector staat onder druk. Terwijl criminelen steeds geavanceerder te werk gaan, moeten banken investeren in slimmere technologie én in betere samenwerking. Alleen met een gezamenlijke, internationale aanpak kan de ‘Duistere Economie’ worden teruggedrongen, aldus BioCatch.
