Het nieuwe wetsvoorstel om door misdaad verkregen geld en goederen makkelijker te kunnen afpakken, dreigt de rechtsbescherming van burgers te ondermijnen. Volgens het wetgevingsadvies van de Raad voor de rechtspraak kan het Openbaar Ministerie (OM) onder deze wet vermogen en waardevolle spullen confisqueren zonder dat er een veroordeling of zelfs een verdachte is vastgesteld.
Het wetsvoorstel voert de Europese confiscatierichtlijn in het Nederlandse strafrecht in. Daarmee wordt beoogd de strijd tegen georganiseerde misdaad in EU-lidstaten te versterken, onder meer door het afpakken van criminele winsten mogelijk te maken zonder veroordeling. Zelfs zonder een concrete verdachte kan het OM tot confiscatie overgaan, zolang maar aannemelijk wordt gemaakt dat het geld of de goederen afkomstig zijn uit misdaad.
Bezwaren: rechtsbescherming en bewijsstandaard
Hoewel de Rechtspraak begrip toont voor de wens om het afpakken van illegale winsten makkelijker te maken, zijn er grote bezwaren tegen de voorgestelde wetgeving. De waarborg dat het OM alleen kan confisqueren na een veroordeling van een verdachte komt volledig te vervallen. In plaats daarvan komt er een eenvoudige procedure die toegespitst is op het inbeslaggenomen voorwerp zelf, met een “opmerkelijk lage bewijsstandaard”. Dit betekent een ingrijpende inbreuk op het eigendomsrecht. Burgers zouden de herkomst van hun eigendommen moeten bewijzen, wat indruist tegen het rechtsbeginsel ‘onschuldig tot het tegendeel is bewezen’. Bovendien kunnen grondrechten in het geding komen, bijvoorbeeld als een woning wordt geconfisqueerd en mensen op straat komen te staan.
Maatschappelijke gevolgen en kritiek
De Raad voor de rechtspraak wijst erop dat het OM, zonder verdere normering, zelf bepaalt of wordt gekozen voor confiscatie in plaats van vervolging. Dit kan ertoe leiden dat criminaliteit niet effectief wordt aangepakt en misdadigers hun straf ontlopen. De Raad roept de minister van Justitie en Veiligheid daarom met klem op het wetsvoorstel aan te passen, om zo een evenwicht te waarborgen tussen effectieve misdaadbestrijding en rechtsbescherming voor burgers.
Bron: de Rechtspraak
