In oktober 2022 constateerde de Inspectie Onderwijs overtredingen van de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW) en de Wet Namen en Graden door Nyenrode Business University met haar opleidingen MBA. Deze is namelijk niet wettelijk geaccrediteerd, maar slechts door niet-erkende private beroepsverenigingen (AMBA en EQUIS). Dat is ook erkend door Nyenrode en die zegde toe de website hierop aan te passen. Dat is niet gebeurd; integendeel. Lees meer…

Op 15 september 2022 verscheen een belangrijk kwalitatief onderzoek aan de hand van vier casussen door onderzoekers van de Universiteit Utrecht naar de succesfactoren voor het intern melden van misstanden. Het succes van de interne meldprocessen lijkt volgens hen “vooral een uiting van het psychologisch contract tussen betrokkenen en de organisatie: het proces voldeed aan de (grotendeels ongeschreven en impliciete) beloftes, afspraken en verplichtingen die volgens betrokkenen ‘horen’ bij een normale arbeidsrelatie.” Oftewel: een succesvol meldproces is een rechtvaardig ervaren meldproces. Dat vereist zorgvuldige en snelle procedures, betrouwbaarheid en transparantie. De betrokken functionarissen combineerden objectiviteit en deskundigheid met een persoonlijke, menselijke benadering. Goed werkgeverschap bij meldingen vraagt dus, zo lezen we in de conclusie, om meer dan procedures en protocollen. Verder valt er nog wel wat te verbeteren aan het leereffect bij meldingen. Lees meer…

Sinds 1 mei 2022 is de Wet open overheid (Woo) van kracht, de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Veel regels zijn hetzelfde gebleven, en een aantal zaken die niet geregeld waren in de Wob zijn ook niet terug te vinden in de Woo. Een ervan is de manier waarop met een informatieverzoek (‘Woo-verzoek’) moet worden omgegaan – in juridische zin, maar vooral in het zoeken naar informatie. Dat is een gemiste kans, omdat hier veel winst valt te behalen zodat procedures voorkomen kunnen worden. In dit blog leg ik uit hoe het beter kan. Voor het uitvoeren van de ‘zoekslag’ zijn geen regels. De jurisprudentie hierover is voor verzoekers niet gunstig. Het komt erop neer dat zij met bewijs dat de zoekslag niet volledig was moeten aantonen (‘aannemelijk maken’) dat er wel meer documenten waren dan er zijn verstrekt (ECLI:NL:RVS:2020:2437, ECLI:NL:RBMNE:2021:2452, ECLI:NL:RVS:2022:240). Dat is vaak ondoenlijk. Je weet immers niet wat je niet weet! Pas als je door bijvoorbeeld een brief met daarin een verwijzing naar een document dat wel onder het verzoek viel maar dat niet is verstrekt kunt aantonen dat de overheid niet goed heeft gezocht of documenten heeft achtergehouden, maak je een kans.  Lees meer…

Vorig jaar ondertekenden betrokken wetenschappers en professionals een brandbrief, waaronder Prof. dr. Zeger van der Wal, Leonie Heres, Prof.dr. Leo Huberts, Alain Hoekstra, Edgar Karssing, Emile Kolthoff, Richard Neerhof, Pierre Lommerse, Willeke Slingerland en ondergetekende een brandbrief aan de formerende partijen: neem integriteit op als belangrijk onderwerp voor het regeerakkoord. Er is niet op gereageerd. Daarmee is het onderwerp niet weg; integendeel. Intussen is er voor het deelgebied ongewenst gedrag onder druk van incidenten in de media een regeringscommissaris benoemd, te weten Mariëtte Hamer en die spreekt met allerlei partijen om de regering op dit gebied te adviseren. Hierdoor dreigen er twee mogelijke problemen en daar ga ik nader op in. Lees meer…

Op 19 maart jongstleden publiceerde ik een artikel op de website van Stichting Beroepseer naar aanleiding van het Jaarverslag 2020 van het Huis voor Klokkenluiders. Hierin staat dat het Huis door diverse rapporten, waarvan dat over Frits Veerman, de ‘atoomspionagemelder’ aan gezag gewonnen. In het artikel bespreek ik twee punten: de bescherming van de melder en de behoefte aan een goede interne meld- en onderzoeksprocedure. Het is niet voor het eerste dat het Huis hiervoor aandacht vraagt: in het interview op dit platform interview gaf voorzitter Wilbert Tomesen aan dat beide erg belangrijk zijn. Allereerst moet het Huis tanden krijgen om de melder echt en vroegtijdig te kunnen beschermen. Dat laat zich bestuursrechtelijk gemakkelijk regelen, middels een dwangsom of een boete. Verder moeten er eisen komen voor de kwaliteit en procedure van het interne onderzoek.  Lees meer…

In mijn ervaring leidt maar weinig tot zo veel onbegrip bij ‘gewone burgers’ als het belanghebbendebegrip. De manier waarop mensen die in hun eigen ogen toch echt betrokken zijn bij een overheidsbesluit soms koud worden afgeserveerd als niet-ontvankelijk, omdat zij geen belanghebbende zijn als bedoeld in art. 1:2 van de Awb, roept bij hen ergenis op. Het kan heel goed zijn dat zij inhoudelijk alle gelijk van de wereld hebben, maar het niet krijgen omdat zij niet mee mogen doen met het spelletje dat bestuursprocesrecht heet. Dat komt de volledige rechtmatigheids- en doelmatigheidstoets in de bezwaarfase niet altijd ten goede. Die is immers gebaat bij het vergaren van zo veel mogelijk informatie en argumenten, en dus van het betrekken van zo veel mogelijk bronnen. In veel gevallen, die ik ook met droge ogen kan uitleggen, is er een goede reden om niet iedereen toe te laten tot gerechtelijke procedures. Het moet wel ergens ophouden met de belanghebbendheid om niet in een voortdurende rechtsgang van allen tegen allen te geraken. Maar in sommige gevallen valt er veel voor te zeggen om in de voorbereidings- en bezwaarfase bij het bestuursorgaan in elk geval het standpunt van de betrokkenen serieus te nemen en daar ook inhoudelijk op te reageren. Lees meer…

Op 12 januari 2021 behandelt de Tweede Kamer de novelle (de Wijzigingswet) bij de Wet open overheid (Woo). De Woo is al tien jaar onderweg, en ligt vanaf 2016 bij de Eerste Kamer. Reden: volgens een onderzoek in opdracht van voormalig minister Plasterk zou het openbaarheidsregister, dat alle overheden zouden moeten hebben en waarin bepaalde bij de overheid aanwezige stukken staan, heel erg veel geld gaan kosten. Dat klopte niet, omdat de onderzoekers ervan uitgingen dat ook alle e-mailwisselingen in het register zouden moeten komen. Maar het heeft wel geleid tot forse vertraging en het schrappen van dit verplichte register uit de Woo door middel van de novelle. Het gevolg is dat de Wob-verzoeker (burger, journalist, jurist) op grote achterstand blijf staan in verzoeken om informatie. Hij / zij  heeft immers geen idee welke documenten (brieven, mails, appjes) en andere informatie er bij de overheid aanwezig is… Tot op heden moet de overheid volgens de rechter alleen aantonen een deugdelijke ‘zoekslag’ naar documenten over het onderwerp van het verzoek te hebben gedaan als de verzoeker al aannemelijk heeft gemaakt dat er meer is en dat er dus niet goed is gezocht. Doorgaans is dat onmogelijk. Lees meer…

In een eerder blog op dit platform werd ervoor gepleit om van de rechtspraak een Hoog College van Staat te maken en de Grondwet daarvoor te wijzigen, vanwege de trias politica.  Hier leg ik uit dat dit een wereldwijd unicum zou zijn. De trias politica is een rechts-/politiek-filosofische gedachte van Montesquieu, die nergens ter wereld ook echt is doorgevoerd. Wel is in democratische landen een staatsrechtelijk machtsevenwicht ingericht. Belangrijk is dat, net als in alle democratische rechtsstaten, de onafhankelijkheid van de Nederlandse rechtspraak geregeld is in de Grondwet (Hoofdstuk 6). De Raad voor de rechtspraak is in de Grondwet niet geregeld, en daarover is wel eens discussie geweest of die geen Hoog College van Staat zou moeten zijn. De leden ervan worden dan benoemd door de Minister. Lees meer…

Het Huis voor klokkenluiders is slechts drie jaar oud, maar staat figuurlijk op instorten. Oorzaak: de architect en opdrachtgever, initiatiefwetgever Ronald van Raak (SP) en de Expertgroep klokkenluiders. Het wetgevingsproces was erg slordig en de ontwerper heeft de indruk gewekt dat klokkenluiders naar het Huis konden om bescherming te krijgen, maar dat is, zo schreef ik eerder, is niet waar. Lees meer…

Op 1 mei 2019 publiceerde het Huis voor Klokkenluiders zijn eerste twee onderzoeksrapporten. Beide gingen over de bejegening van de melder door de werkgever. De vraag in de eerste zaak was: had de werkgever, een bedrijf waar een misstand was ten aanzien van het gebruik van een keurmerk, de melder benadeeld als gevolg van zijn melding van een misstand, en hoe? De conclusie was dat van ongeoorloofde benadeling, in de vorm van door de kantonrechter geaccordeerd ontslag, het geval was. De melder had volgens de interne regels de misstand gemeld en zich niet neergelegd bij de wijze van afhandeling daarvan. Daarbij was hij binnen de grenzen de grenzen gebleven, want “Deze opstelling wordt naar het oordeel van de afdeling Onderzoek gerechtvaardigd gezien de wijze waarop de werkgever met verzoeker en zijn melding omging.” De medewerker had zich volgens het Huis als een “goed melder” gedragen. Het Huis volgt het oordeel van de kantonrechter dus niet. Lees meer…