'Nee' boven in Italiaans referendum

Hans Bevers
Vandaag raakte bekend dat de Italiaanse premier Renzi zijn ontslag aankondigt naar aanleiding van de ‘neen’ stem van de Italiaanse bevolking in het consitutionele referendum. Dit brengt vele onzekerheden met zich mee: wat zijn zijn de politieke gevolgen van deze uitslag, wat betekent dit voor Italië en de markten en wat betekent dit voor Europa?

De tegenstanders van de grondwetswijziging  haalden hun slag thuis en de Italiaanse premier Renzi gaf intussen zijn ontslag. Dat is het scenario dat vooraf al een grote kans maakte.  Of de volgende stap een technocratische overgangsregering zal worden of dat de Italianen meteen naar de stembus trekken blijft voorlopig een open vraag. De Italiaanse president zal in ieder geval alles proberen om dat eerste te bewerkstelligen, zeer tegen de zin van de anti-establishment beweging van Beppe Grillo die het tweede scenario nastreeft. Hoe dan ook is de kans reëel dat het uiteindelijk toch tot vervroegde verkiezingen komt, zelfs nadat de technocratische overgangsregering de verkiezingswet heeft aangepast.
Wat betekent dit voor Italië?
De Italiaanse economie draait al langer vierkant:
* De groei stagneert en de economische activiteit is nog altijd 8% lager (Eurozone +2%, België +6%) in vergelijking met de situatie aan de vooravond van de Grote Recessie.
* De Italiaanse werkloosheidsgraad bedraagt 11,5% (Eurozone 9,8%, België 8%), fors hoger dan de 6,3% eind 2007.
* De jeugdwerkloosheid bedraagt zelfs 37,6% (20,8% in Eurozone en België).
* De Italiaanse overheid kampt met een schuld van 133% van het bbp (Eurozone 92%, België 106%).
* De Italiaanse banksector zit in zeer moeilijke papieren. Het aantal dubieuze kredieten bedraagt er maar liefst 18% van de totale uitstaande leningen (Eurozone 5,6%, België 3,7%).
Wat betekent dit voor Europa?
De uitkomst is niet meteen goed nieuws voor de Europese politieke cohesie. Het betekent dat de structurele hervormingen waar Duitsland telkens op hamert moeizamer ingang zullen vinden. Structureel zit de Eurozone nog altijd in moeilijke papieren, ook al wint het economische herstel de voorbije twee jaar aan vaart. De bereidheid om nationale bevoegdheden geleidelijk verder op het Europese niveau te brengen, kalfde de voorbije jaren af. De Italiaanse nee-stem verandert hier in principe niets aan. Het worst-case scenario is dat het mislukte referendum de deur openzet voor een Italiaanse exit uit de muntunie maar zover zijn we nog niet. Vooralsnog lijkt een meerderheid van de Italianen daar niet voor gewonnen.
De auteur, Hans Bevers is hoofdeconoom bij DegroofPetercam in Brussel.